Hoogteziekte op reis in Peru, Bolivia en Ecuador
Belangrijke informatie en tips voor reizigers die naar grote hoogte in Peru, Bolivia en Ecuador reizen
Wie door Peru, Bolivia en Ecuador gaat rondreizen, zal bijna zeker te maken krijgen met de verschijnselen van Hoogteziekte. Vooral mensen die bijvoorbeeld direct van Lima op zeeniveau, naar Cusco op 3500 m hoogte vliegen. Twee goede websites met veel nuttige informatie over Hoogteziekte zijn van de NKVB.nl en www.hoogteziekte.info van Han Willems. Han Willems is een Nederlandse dokter die gespecialiseerd is in de verschijnselen en behandeling van hoogteziekte in de bergsport.
Hoe ontstaat hoogteziekte op reis
Doordat de lucht op grotere hoogte minder zuurstof bevat. Moet ons lichaam dit compenseren door meer rode bloedlichaampjes aan te maken. Hoe snel dit acclimatiseren gaat is voor iedereen verschillend en hoeft niet leeftijds of conditioneel gebonden te zijn, een goede gezondheid is wel belangrijk.
Ook is de kans op uitdroging op grote hoogte groter. Dit komt vooral doordat het zonlicht minder weerstand ondervind, de lucht vaak droger is, je verliest meer vocht met ademhalen en in ergere gevallen verlies je zelfs vocht uit de bloedvaten, dat zich dan op nutteloze plaatsen in je lichaam op kan hopen.
Het is vaak best mogelijk om op één dag meer dan 1000 m omhoog te gaan en daarna weer lager te slapen. Soms bevorderd het zelfs de acclimatisering om op een dag eerst wat hoger te stijgen en later weer lager te slapen. Een vuistregel die in deze echter vaak aangehouden wordt is om op een hoogte boven de 2500 m per dag niet verder dan 300 m á 500 m te stijgen/slapen (hoe hoger, hoe lager de stijgsnelheid). Deze ‘officiële regel’ geldt vooral voor mensen die trektochten/ zware inspanningen doen. Voor mensen die licht reizen en zich niet te veel inspannen kan de hoogtestijging gerekt worden. Tijdens rondreizen is er wegens ’tijdsgebrek’/ beschikbare routes, vaak zelfs geen andere keuze dan om sneller dan aanbevolen omhoog te reizen. In deze gevallen zul je zelf extra goed op je lichaam en de verschijnselen van Hoogteziekte moeten letten.
Drie verschillende vormen van hoogteziekte
Om beter op de verschijnselen van hoogteziekte te kunnen reageren is het belangrijk te weten dat er drie verschillende vormen van hoogteziekte zijn die zich niet altijd in dezelfde volgorde opvolgen en zelfs door elkaar kunnen lopen. Om de vaststelling en behandeling van hoogteziekte te kunnen verbeteren zijn in 1991 op een internationaal symposium in Lake Louise de volgende vormen van hoogteziekte vastgesteld:
Acute Hoogteziekte (Acute Mountain Sickness or AMS)
Je hebt AMS als alle punten 1 t/m 3 juist zijn:
1- Ik heb recent (de laatste 1 á 2 dagen) geklommen (meestal meer dan 300m hoger slapen).
2- Ik ben al tenminste enkele uren op de nieuwe hoogte.
3- Ik heb hoofdpijn die ik voor het klimmen niet had.
En als ik daarnaast ook tenminste één van de volgende klachten heb:
a- Ik ben misselijk, heb gebrek aan eetlust en/of moet overgeven.
b- Ik ben erg vermoeid of voel me abnormaal zwak.
c- Ik voel me licht in het hoofd of ben duizelig.
d- Ik heb slaapproblemen.
Bij het hebben van deze verschijnselen is het beter om niet verder te stijgen indien niet nodig. Met niet verder stijgen bedoel ik dan niet op een grotere hoogte gaan slapen, omhoog en weer omlaag gaan op dezelfde dag hoeft geen probleem te zijn. Wanneer deze verschijnselen nog reageren op normale pijnstillers zoals paracetamol of ibuprofen is het eventueel nog mogelijk om max. 300m verder te stijgen, maar alleen als je situatie niet verslechterd.
Hersenoedeem (High Altitude Celebral Edema or HACE):
Ik heb hoogst waarschijnlijk hersenoedeem als ik na een recente stijging:
– Lijd aan verschijnselen die passen bij acute hoogteziekte.
En
– Mentaal niet meer ´normaal´ ben (in de war, niet goed in staat tot nadenken of eenvoudig rekenen, dronkenmanstaal, hallucinaties, verminderd bewustzijn) en/of niet goed meer over een rechte lijn kan lopen.
Of
– Weliswaar geen verschijnselen van acute hoogteziekte heb, maar zowel mentaal niet meer ´normaal´ ben als niet goed meer over een rechte lijn kan lopen, of ernstiger symptomen vertoon, zoals epileptische aanvallen en verlammingen.
Probeer bij het hebben van deze verschijnselen zo snel mogelijk tenminste 500m of lager af te dalen. Het onderschatten van deze klachten kan in extreme gevallen de dood tot gevolg hebben. Behandeling met medicijnen en zuurstof is beperkt mogelijk, maar daar wil ik hier niet op ingaan, omdat hiervoor meer (achtergrond) kennis vereist is.
Longoedeem (High Altitude Pulmonary Edema or HAPE):
Ik heb longoedeem als ik, na een recente beklimming, last heb van de volgende klachten en/of de volgende verschijnselen, soms in combinatie met klachten van acute hoogteziekte:
Ten minste twee van de volgende klachten heb:
– Benauwdheid ook als ik niets doe;
– Flink hoesten;
– Een ernstig gevoel van zwakte of een flink afgenomen prestatievermogen;
– Een gevoel van druk op de borst
En ten minste twee van de volgende verschijnselen:
– Piepende of ´krakende´ longen, door een arts te horen per stethoscoop;
– Paarse verkleuring van slijmvliezen (lippen) of delen van de huid (vingertoppen, nagels);
– Te snelle hartslag in rust (meestal boven 110 per minute);
– Te snelle ademhaling in rust (meestal boven 25 per minute).
Probeer bij het hebben van deze verschijnselen zo snel mogelijk tenminste 500m of lager af te dalen. Indien dit door zwakke conditie niet mogelijk is het gebruik van zuurstof voor de afdaling aan te raden. Ook hier geldt; Het onderschatten van deze klachten kan in extreme gevallen de dood tot gevolg hebben. Behandeling met medicijnen is beperkt mogelijk, maar daar wil ik hier niet op ingaan, omdat hiervoor meer (achtergrond) kennis vereist is.
Enkele tips voor tegen Hoogteziekte op reis:
Hieronder hebben we enkele dingen opgeschreven die de verschijnselen van hoogteziekte kunnen verminderen, onthoud echter dat het enige echte ´medicijn´ is dat je lichaam uiteindelijk zelf, zonder hulpmiddelen aan de hoogte moet wennen. Om deze gewenning te veraangenamen kun je onder andere de volgende dingen doen/laten:
– Het is vooral belangrijk om je lichaam rustig aan de hoogte te laten wennen, houd je dus rustig, overhaast niets en luister goed naar je lichaam.
– Zorg ook dat je voldoende drinkt! Drink meer dan normaal ook al heb je geen dorst, want ongemerkt droog je op hoogte sneller uit dan normaal. Zeker als je veel plast, drink dan niet alleen water, want dit wordt minder snel door je lichaam opgenomen. Je kunt zout/suiker (een glas met één theelepeltje zout en twee theelepeltjes suiker) en/of ORS aan je water toevoegen en of bijvoorbeeld meer vruchtensappen en/of Gatorade (dranken met elektroliden) drinken, zodat het vocht beter door je lichaam wordt opgenomen. Als je urine erg donker is en/of je hebt een droge huid en/of droge lippen, dan is dit vaak een aanduiding dat je toch te weinig drinkt. Zorg er ook voor dat je niet allen water drinkt. Alleen water wordt minder snel door je lichaam opgenomen, waardoor je, als je veel drinkt en veel naar de wc gaat, je lichaam zelfs schoon kunt spoelen van haar benodigde mineralen en zouten en hierdoor alsnog uit kunt drogen!
– De verschijnselen van lichte hoofdpijn zijn goed te bestrijden met paracetamol of ibuprofen,. Deze pijnstillers genieten de voorkeur boven asprine, omdat aspirine meer kans op bijwerkingen geeft (als lagere bloeddruk en misselijkheid).
– Wees voorzichtig met alcohol (de effecten zijn sterker en het dehydratates je lichaam) en rook niet of minder (je hebt al minder zuurstof in de lucht…)
– Eet bij voorkeur voordat je naar grotere hoogte gaat geen vlees en/of ander vet eten. Dit verteerd langzamer in je lichaam, waardoor de kans op misselijkheid op hoogte groter wordt.
– Zorg voor goede bescherming tegen de zon, die op deze hoogte feller schijnt.
Medicijnen tegen hoogteziekte op reis?
– Het middel acetazolamide of Diamox verminderd de verschijnselen van hoogteziekte, doordat het o.a. de zuurgraat van je bloed verlaagd en je ongemerkt iets sneller laat ademhalen. Het gebruik hiervan hoeft normaal niet nodig te zijn en moet in overleg met een arts gebeuren. De dosis is normaal nooit meer dan: te beginnen met 2 tabletten van 250mg de dag voordat je naar een grotere hoogte gaat en deze dosis van 2 tabletten per dag aan te houden totdat je één dag op je maximale hoogte bent en klachtenvrij.
Echter de NKVB geeft aan:
Over het preventief gebruik van diamox bestaat wat discussie. Dit wordt alleen aangeraden als je al weet dat je gevoelig bent om hoogteziekte te krijgen doordat je dit al vaker mee hebt gemaakt. Ook als je noodzakelijk snel naar grote hoogte moet stijgen, bijvoorbeeld door met een vliegtuig of helikopter in te vliegen naar een hooggelegen plek in de bergen, kan het nuttig zijn om preventief diamox te gebruiken. Maar diamox heeft een groot aantal bijwerkingen, zoals tintelingen in vingers, voeten en lippen, ernstige overgevoeligheidsreacties en alles waar koolzuur in zit, zoals cola krijgt een metaalsmaak. Ook geeft het slikken van diamox problemen bij bepaalde ziektebeelden en bij gebruik van sommige medicijnen. Daarom wordt het preventief slikken van diamox ontraden als daar geen indicaties voor zijn.
Als je toch preventief diamox wilt gebruiken moet je hier de dag van vertrek mee beginnen en doorgaan tot je drie tot vijf dagen op het hoogste punt bent. Meestal wordt het hoogste punt aan het eind van de tocht of de beklimming bereikt en daarom geldt de vuistregel dat je diamox moet blijven slikken tot je weer helemaal beneden bent. Het is verstandig om diamox eerst thuis uit te proberen om de (bij)werking(en) te ervaren zodat wanneer het middel op hoogte wordt gebruikt er onderscheidt gemaakt kan worden tussen bijwerkingen van diamox en klachten van acute hoogteziekte. . Diamox kan alleen door een arts worden voorgeschreven. Veel artsen weten echter weinig van hoogteziekte, laat staan van het gebruik van diamox.
SOROJCHI Pills bij hoogteziekte op reis in Peru
Een nieuw middel tegen de sympthomen van hoogteziekte is SOROJCHI Pills. Het is een medicijn waarvan je er elke 8 uur één capsule in mag nemen, dat in Peru en Bolivia sterk wordt aangeprezen en volgens verschillende mensen ook werkt.. Volgens Han Willems is dit middel echter meer een veredelde pijnstiller met als werkzame stoffen: Acetylsalicylic (aspirine!), Salophen en Caffeine. Het heeft meer kans op bijwerkingen, waardoor je net zo goed, of misschien zelfs wel beter gewoon Paracetamol in kunt nemen… Zeker niet te gebruiken voor mensen die niet tegen acetylsalicylic zuur kunnen.
Opmerkingen